بررسی نقش عوامل اجتماعی در نابرابری های سطوح سلامت بین شهروندان تبریزی

توجه به نقش عوامل اجتماعی در سلامت در سالهای اخیر رشد فزاینده ای یافته است و بر این مبنا تبیین های چندعلی در زمینه سلامت جایگزین تبیین های زیستی از سلامت شده اند.سهم جامعه شناسان در ایجاد چنین تحولی در نگاه به سلامت بسیار برجسته بوده و در نتیجه تلاشهای آنها سلامت به عنوان واقعیتی اجتماعی باز تعریف شده است که ماهیت متکثر ،چند لایه و نابرابر مفاهیم اجتماعی را با خود به همراه دارد. این مطالعه تلاشی در تداوم فعالیتهای مذکور در راستای تعریف سلامت و تبیین ماهیت نابرابر آن در بستر متغیرهای اجتماعی ،متغیرهای جمعیت شناختی و سبک زندگی می باشد که با اتکا به نظریه پردازی های جدید در حوزه سلامت از جمله مدل اجتماعی – پزشکی، رویکرد رفتار سلامتی، نظریه علل زیربنایی و نظریه پیوندها اجتماعی انجام گرفته است. مطالعه حاضر به صورت پیمایشی و بر روی 650 نفر از سرپرستان خانوارهای ساکن شهر تبریز انجام گرفته است که به روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شده اند و در انتخاب نمونه مناطق ده گانه شهری تبریز مورد توجه قرار گرفت و سهمی متناسب با جمعیت هر منطقه در کل نمونه به آن منطقه اختصاص داده شد. پرسشنامه های استفاده شده در تحقیق شامل پرسشنامه استاندارد sf36 ، پرسشنامه استاندارد حمایت اجتماعی ، پرسشنامه سنجش تعداد روزهای سالم از نظر روانی و جسمانی ،پرسشنامه تجربه بیماری و پرسشنامه محقق ساخته جهت سنجش عوامل اجتماعی و متغیرهای جمعیت شناختی می باشد . اطلاعات جمع آوری شده در قالب پرسشنامه های تحقیق بعد از استخراج داده ها از طریق نرم افزارهای spss ، amos و excel مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند . متغیرهای مستقل تحقیق مشتمل بر عوامل اجتماعی ،سبک زندگی و عوامل جمعیت شناختی و زمینه ای بودند که تاثیر آنها بر سلامت به عنوان متغیر وابسته مطالعه شد . سلامت به عنوان متغیر وابسته این تحقیق در 4 بعد شامل کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی ، برداشت از وضعیت سلامت جسمانی ،برداشت از وضعیت سلامت روانی و سلامت جسمانی (عدم تجربه بیماری ) در نظر گرفته شد . نتایج تحقیق ارتباط همبستگی معنی داری را بین عوامل اجتماعی با ابعاد چهارگانه سلامت نشان داد(p ? 0.05) . همچنین متغیرهای تحصیلات ،سن و درآمد نیز دارای ارتباط معنی دار با همه ابعاد سلامت بودند . در این مطالعه تفاوت معنی داری بین مردان و زنان در مولفه های کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی و برداشت از وضعیت سلامت جسمانی و روانی مشاهده شد که در همه مولفه ها مردان از وضعیت سلامتی بهتری در مقایسه با زنان برخوردار بودند . آزمون رگرسیون خطی چندگانه به منظور بررسی توانایی پیش بینی کنندگی عوامل اجتماعی و سبک زندگی بر ابعاد گوناگون سلامت انجام شد که عوامل اجتماعی توانستند 20 درصد از تغییرات مولفه کیفیت زندگی ،8 درصد از تغییرات سلامت جسمانی ، 12 درصد از تغییرات برداشت از سلامت جسمانی و 10 درصد از تغییرات مولفه برداشت از وضعیت سلامت روانی را تبیین نمایند .